Lise öğrenimi ile birlikte sonra yorucu üniversiteye hazırlık maratonunu başarı ile atlattıktan sonra hukuk fakültesini kazanmanın mutluluğunu yaşıyorsunuz.
Fakültenin ilk yılını gerek derslerin kısmen kolaylığı gerekse ilk yıl rehaveti ile kör topal tamamlıyoruz.
2. sınıfta Borçlar Genel, Ceza Genel ve İdare Hukuku dersleri insan törpüsünün ilk üçlemesine şahit oluyoruz. Şahsen ben üç baba hasan derdim.
3. sınıfta kazasız belasız ulaşmışsak 2. sınıflardaki üçlemenin özel ve usul hukuku versiyonları ile ticaret hukuku, eşya hukuku, maliye ve vergi hukuku dersleri ile yüz göz oluyoruz.
4.sınıfta sona yaklaşmanın mutluluğu içinde son kez tornaya giriyoruz. Ceza Usul Hukuk, Miras Hukuku, İcra ve İflas Hukuku, Devletler Özel Hukuku derslerini vererek okulu bitiriyoruz.
Hukuk bir disiplindir. Hukuk kurallarının yere ve zamana göre değişkenlik arz etmesi hukuku bilim olmaktan çıkarıyor.
Hukuk öğrencisi çok çalışacak, analitik düşünmeyi öğrenecek, matematik zekasına sahip olacak, olayları farklı açılardan değerlendirmeyi bilebilecek, gerektiğinde olasılıklar üzerine plan yapabilecek, öğrenmiş olduğu bilginin teorisini çok iyi bilecek ki ileride pratikle karşılaştığında teorinin ne olduğunu öğrenmekle zaman kaybetmeyecek.
Teori ne kadar iyi bilinse de pratiğe geçirilmemesi halinde her hangi bir önem arz etmiyor. Ders kitaplarının içindekiler bölümü ile kavramlar endeksi bölümleri kitabın ilk incelediğim kısımlarıydı. Kitabın tüm bölümlerine özel olarak hakim olmadan geneline hakim olmak bir maymuncuk gibidir. Özellikle kavramlar endeksindeki alt bölümlemeler hangi kavramların ne kadar önemli olduğunun tespiti açısından önem arz etmektedir.
Benim jenerasyonum temel kanunlardaki değişikliklere şahit olsa da aslında hukukun genel müesseselerinin fazla değişmediğini düşünüyorum. Ayrıntılar önemli olmakla beraber uygulayıcılar olarak önümüzdeki davaya göre ayrıntılara hakim olabiliyoruz. Onun için teorik bilgiyi edinirken müesseselerin geneline sağlam bir şekilde bir daha unutmayacak şekilde hakim olmalı, müessesenin detayının tümüne hakim olmaya kendimizi fazla zorlamamalıyız. Detaylar kanunlarla değişebildiği gibi hakimin takdir hakkı ile de şekil alabiliyor. Kitaptaki detaylara sınıfı geçebilecek kadar hakim olmak yeterlidir.
Fakülte hayatında yeterince önem verilmemekle beraber yüksek mahkeme kararlarının varlığından zaman buldukça haberdar olmakta fayda var. Pratik çalışma derslerinin sayısı genelde haftada bir saat ile sınırlı olduğundan güncel içtihat bilgisine de sahip olamıyoruz. Hakim ve Cumhuriyet Savcıları meslekleri gereği fazla sayıda dosya ile karşı karşıya kaldıkları için yüksek mahkeme kararlarına daha fazla hakimler. Yakın zamana kadar terfi sisteminin yüksek mahkemelerin kararlarına uygun karar verilmesi zorunluluğuna dayandırılmış olması, hakimleri olması gereken hukuktan çok yüksek mahkeme kararlarına uygunluğun kararda etkili olmasına sebebiyet veriyordu. Hakim ve savcıların terfi sistemlerinde yüksek mahkemeden geçen dosya sayısının etkili olması sisteminde vazgeçilmesi hakimlerin ideal hukuku oluşmak için takdir hakkına biraz daha fazla yer vermelerini sağlamaya başladı. Genel kabuller takdir hakkını olumsuz etkiliyor ama yeni nesil hakimlerin kalıpları kırmaya başladıkları kanaatindeyim.
Mezunlarının %90'ının avukat olduğu geriye kalanının hakim, savcı ve diğer memuriyetlerde görev almaları küçük bir azınlığın uygulamadan uzak hukukçular olmasına sebep olacak. Bu yüzden pratiğe hakim olmak ileride karşılaşılacak davanın sonucunu öngörmede önem arz ediyor.
Fakültenin büyük çoğunluğu avukat olacak. Avukatlar hayat gailesi içinde iş yapmaktan ya da yaptırmaktan çok iş potansiyellerini arttırmakla zaman kaybettiklerinden içtihata minimum ölçüde hakim olduklarını belirtmiştik. Mesleki kariyerlerinde ilerledikçe belirli bir uzmanlığa sahip oluyorlar ama bunun için çoğu zaman yılları vermiş olmak gerekiyor. Kısaca uzman olunan konuya uygulayacak zamanları kalmıyor.
Memuriyetten farklı olarak avukatlık ömür boyu yapılabilen bir meslek olduğu için belirli mesleki ve ekonomik yeterliliğe ulaştıktan sonra dava seçme şansına sahip olunuyor.
Özetle hukukçu güçlü teorik bilgiye sahip olacak, pratik bilgilerini zaman yettiği ölçüde ilerletecek, mevzuat ve içtihat bilgilerini güncelleyecek, en az bir mevzuat ve içtihat programına sahip olacak ve bu programları etkin kullanabilecek kadar teknolojiye hakim olacak. Hayatın kalanında başarı elde etmek için çok çalışmak yanında sabırlı olmak gerektiğini tekrarlamakta fayda var.