Hava savunma, hava ülkesini korumaya ve hava ülkesinde meydana gelebilecek olumsuzlukları bertaraf etmeye çalışır. Hava savunma farklı konsept ve prensiplere sahiptir. Hava savunma konsept ve prensipleri nelerdir?
Havada yakıt ikmali yapan tanker uçakların tespit edilip imha edilmesi gerekir ki düşman hava birlikleri hava ülkesinin iç kısımlarına doğru ilerleyemesin veya yakıt ikmali yapılamadığı için geri dönmek zorunda kalsın.
Tanker uçaklar ile yakıt ikmali düşmanın uçaklarının menzilini ve havada kalma süresini arttırır.
Hava savunmasının birleşik harekatta ayrılmaz unsur olması, hava savunmaya ilişkin kara güçlerinin çeşitli silahlar ve ekipman ile birlikte hava savunma sistemini oluşturması. İşte bu iki konsept hava savunmasının temelini oluşturur.
Havadaki düşman birliklerinin uçaklarlara bertaraf edilmesi, havadaki düşman birliklerinin karadan havaya uçak sistemleri ile bertaraf edilmesi, yerdeki hava savunma sistemlerinin yerden yere silah sistemleri ile bertaraf edilmesi.
Hava savunma sisteminin prensipleri;
Hava gücü: Değişik silah sistemleri, füzeler ve silahlar, kaydadeğer sayıda uçak sayısı.
Sürpriz: Düşman kuvvetlerin hava saldırısından haberdar olunmaması lazım. Saldırıdan ne kadar geç haberdar olabilirlerse o kadar geç hazırlık yapabilirler. Radar sistemleri ve havada devamlı uçmakta olan erken uyarı uçakları sürpizleri ortadan kaldırmaktadır.
Mobilize ve manevra kabiliyeti: Gelişmiş sistemler, tanklarla ve piyade birlikleri ile entegre çalışabildikleri sürece birleşik harekat başarılı olur.
Süreklilik: Hava birlikleri devamlı olarak hareket halinde olacaklar ki ihtiyaç halinde imha ve ateş desteği ile yer birliklerinin ilerlemesini kolaylaştırsınlar.
Komutan: Birlikleri yönlendiren komutan agrasif, çabuk kararlar verebilecek durumda yetişmiş olmalı, taktiksel manevralara hazırlıklı olmalı.
Koordinasyon: Destekleyici hava birlikleri ile manevra birlikleri arasında koordinasyon olması lazım.
Güvenlik: Birlikler her yönden gelecek saldırılara hazırlıklı olmalıdır.
Füze sistemleri ülkelerin askeri güçlerinin gelişmişlik düzeyini gösterir. Kısa, orta ve uzun menzille konvansiyonel füzeler ya da nükleer başlıklı füze sistemleri caydırıcılık faktörünü ön plana çıkarır. Kara, hava ve deniz ülkesi füze sistemlerinin sayısal fazlalığı ve çeşitliliği sayesinde korunur. Kıtalararası bir füze sisteminin kullanılmasından sonra aktif hale gelen karşı koyma sistemleri ile füzeyi hedefe ulaşmadan imha etme kabiliyetine sahip olmak gerekir. Düşman füzesi havadan-havaya, karadan-havaya, denizden-havaya atış kabiyetio olan füze sistemleri ile bertaraf edilmelidir.
Hava birlikleri savunmada da saldırıda da yerdeki manevra birliklerini destek verir. İlerleyen dost birlikleri yardımcı olur, düşman birlikleri taarruza geçmişlerse onları yavaşlatmaya ya da imha etmeye çalışır.
Yer birlikleri cephe hattında düşman ile karşı karşı oldukları için hava birlikleri dost yer birliklerine zarar vermeden düşman birliklerini imha etmek durumundadır. Gerek gece görüşü gerekse elektronik sistemler hava harekatını kolaylaştırmıştır. Ancak modern hava filolarında gece harekatı icra edebilecek hava kuvvet filolarına sahip devlet sayısı bir elin parmaklarını geçmez. Türk Hava Kuvvetleri de gece operasyonlarını gerçekleştirebilecek imkan ve kabiliyete sahiptir.
Hava birliklerinin yer operasyonlarında yine ileri gözetleyicilere ihtiyaç vardır. Hava birliklerinin öncelikle karadan havaya saldırıda bulunabilecek düşman birlikleri konusunda uyarılması lazımdır.
Hava birliklerinde de keşif harekatı diğer birliklerinin ilerleyebilmesi ya da düşman birliklerinin son durumlarının tespiti için önem arz eder.
Uçaklar açık havada çıplak gözle 2-5 km mesafeden gözlemlenebilir. Dürbün sistemleri ile bu mesafe 12 km mesafeye çıkabilir.
Hava birlikleri pusu operasyonlarında yer alabilir aynı şekilde herhangi bir görev verilmeksizin devamlı uçuş halinde havada iken hazır kıta bekleyebilir.
Hava birlikleri, nehir aşan birliklere, dağ geçidi aşan birliklere destek verir.
Hava araçları, pilotların eğitimi ve bir uçağın harekatta kullanımı çok masraflıdır.
Bir F-16 savaş uçağının uçuş ve bombardıman maliyeti 250.000.TL civarındadır. Bir F-16 pilotunun eğitim masrafı 20 milyon liradan fazla. Bir F-16 fiyatı yaklaşık 20 milyon dolar.
Hava kuvvetlerinin modernizasyonu ülke için ek bir bütçe gerektirir. Türk hava kuvvetleri F-16 uçakları F-35 uçaklar ile değiştirmek için her bir F-35 uçak için 120 milyon dolar para harcamak durumundadır.
Hava kuvvetlerinin uçaklarının hava ülkesi dışında da kullanılması için tanker uçakların yanında uçak gemilerinin de olması lazımdır. Tanker uçakların birim maliyetinin 40 milyon dolardan fazla olduğunu hatırlatmakta fayda var.
Uçak gemileri hakkında çok fazla konuşmaya gerek yok. Her bir neslin proje geliştirme maliyeti 40 milyar dolardan fazla. Bir uçak gemisinin fiyatı ise 15 milyar dolara yaklaşıyor.
Uçak gemileri dışında hava savunma sistemlerinin gelişmiş araçlarından olan askeri uyduları belirtmekte fayda var. Birim maliyeti 500 milyon dolara yaklaşan askeri uydular askeri istihbarat için önem arz ediyor.
Birliklerin yerinin tespiti için önem arz eden bir diğer husus insansız hava uçaklarıdır. ABD silahlı kuvvetlerinin 7000'den fazla insansız hava aracına sahip olduğunu hatırlatmakta fayda var.
Sonuç olarak hava kuvvetleri hızı ve manevra kabiliyeti ile kara ve deniz birliklerine büyük destek verir.
Ülkeleri ekonomik yıkıma sokan savaşlarda en büyük maliyet kalemini hava kuvvetleri oluşturmaktadır.