18 Eylül 2016 Pazar

STRATEJİ / Silahlı Kuvvetler / 3. BÖLÜM - KOMUTA, KONTROL, SEFERBERLİK VE SAVAŞ HALİ

Emir komuta zinciri askerlik sanatının belirleyici unsurudur. Silahlı kuvvetlerde ast-üst ilişkisi vardır. Ast yani rütbece altta olan üstün yani yönetici konumundaki komutanın amirin emri altındadır.
Emir komuta zincir halindedir. Zincirin en üst rütbesindeki ile en alt rütbesindeki arasında silsile vardır. Emir yukarıdan aşağı inene kadar kalabalık bir gruba dahil olur. 

Silahlı kuvvetlerin tepe noktasında bulunan kişi orgeneral rütbesindeki genelkurmay başkanı olup onun karargahında orgeneral rütbesinde başka subaylarda vardır. 

Genelkurmay Başkanını altında kuvvet komutanları bulunur. 

Kuvvet komutanları da orgeneral rütbesinde olup bu komutanlık altındaki yapılanma kuvvete göre değişir. 

Kara kuvvetlerinde ordu komutanlıkları vardır. Her bir ordu komutanlığı orgeneral rütbesindeki ordu komutanın emir ve komutası altındadır. Silahlı kuvvetlerdeki her bir birliğin yetki ve sorumluluk sahası vardır. Türk silahlı kuvvetlerinden ordulara bağlı 2 veya 3 tane kolordu vardır. 
Kolorduların altında tümenler, ana unsur olarak tugaylar bulunmaktadır. Tugaylar tek başına kendi kendine yeterli bir askeri birlikler olup bunlara ya da doğrudan kolordulara bağlı olan alay ve altındaki askeri birlikler,  başka birlikler olmaksızın hareket edemezler. 
Kara kuvvetlerinde alayların altında; tabur, bölük, takım, manga ve timler bulunur. Bu birliklerin her biri ihtiyaca göre kadroya sahiptir. Silahlı kuvvetlerde barış zamanında birlikler tam kadroya sahip değildir. Birden fazla kişinin işini bir kişi yapabiliyor. Seferberlik ve savaş zamanında askerlik çağında olanlarda askere alındıkları için herkesin görevi ayrıdır. 

Hava kuvvetlerinde askeri hiyerarşi farklıdır. Hava kuvvetleri komutanın altında Ana Jet Üs Komutanlıkları bulunur. Komutan rütbesi tuğgeneraldir. Bu üslerde ihtiyaca göre filolar bulunur. Filolar tek başına görev icra edebilirler. 

Deniz kuvvetlerinde büyük birlikten küçük birliklere doğru sıralama şu şekildedir: Saha komutanlıkları, Grup komutanlıkları, filolar, komodorluklar, ayrıca üst komutanlıklarına bağlı olarak eğitim ve destek ve muharip komutanlıklar vardır. Fırkateyn, korvet, denizaltı, hücumbot, devriye botları, amfibi savaş gemileri ve çıkartma gemileri vardır. 

Silahlı kuvvetler barış zamanı eğitim ve harbe hazırlık için tatbikatlar yaparlar.

Barış zamanında silahlı kuvvetlerin yapısından bahsettim. Sıra geldi seferberlik ve savaş haline;

Silahlı kuvvetlerin savaşa girmesi savaş ilan etme yetkisi Türkiye'de TBMM'ne aittir. Ancak meclisin toplayacak zaman yoksa o zaman cumhurbaşkanı savaş ilan etme yetkisine sahiptir. Başka ülkelerde bu yetki devlet başkanı ile parlamento arasında paylaştırılır.

Seferberlik ülkenin tüm kaynaklarının savaş için hazır edilmesi halidir. Savaş ise ülkenin menfaatleri için bir başka ülkeye karşı girişilen silahlı mücadeledir.  

Ülkemizde seferberlik ilanı cumhurbaşkanı başkanlığından toplanan bakanlar kurulu yapar.

Barış zamanında hazırlanmış seferberlik planları yürürlüğe girer. Silahlı kuvvetler seferi kadro seviyesine çıkarılır. Kadro dışında kalan sivillerde sivil savunma yükümlülüklerini ya da avcı birliklerindeki görevleri yerine getirirler.

Savaş halinde gerek askeri gerekse sivil işleyiş farklılık gösterir. Ülkenin topyekün ya da kısmı seferberlik halindeki işleyişi farklılık gösterir.  

Günümüz koşullarında topyekün seferberlik ve savaş hali uzak görünmekte ise de barışta silahlı kuvvetlerin komuta ve kontrolü, savaş durumunda seferberlik ve savaş haline ilişkin düzenlemeler kanunlarımızda detaylı olarak yer almaktadır.