Her ne kadar iletişim teknolojileri ve İnternet son yirmibeş yılda inanılmaz boyutlarda büyümüş; toplumun hayatında öyle vazgeçilmez öneme sahip olmuş ve istihbarat alanında buna paralel olarak teknolojik istihbarat ve sinyal izlemeye yönelik istihbarat gelişmiş ise de "İnsan Kaynaklı İstihbarat" istihbarat dünyasında her zaman ayrı bir yere ve uzmanlığa sahip olacaktır. İngilizce kısaltması: HUMINT
İnsan kaynaklı istihbarat istihbarat çalışması yapılan bölgedeki bir insandan elde edilen istihbarattır. Bu insan kimdir sorusunun cevabı şu şekilde sıralayabiliriz;
- İstihbarat elemanları: İstihbarat teşkilatının kendi elemanı sahada kullanması ilk akla gelen olasılıktır. Ancak istihbarat elemanı deşifre olmamak için başkalarını kullanarak bilgiye ulaşmaya çalışır.
- Gazeteciler: Gazeteciler haberin olduğu yer yere gittikleri ile her şeyden haberdar olurlar. Ayrıca bazı kaynaklar gazetecileri kullanarak bilgi sızdırırlar. Gazeteci görünümlü istihbarat elemanları veya istihbarata çalışan gazeteciler ayrı bir gruptur.
- Diplomatlar: Diplomatların bir kısmı istihbarata çalışır. Bilgi akışı diplomatik kurye ve diğer yöntemlerle olur. Dış işleri mensupları
- Askeri ateşeler: Görevli bulunulan ülkenin askeri gücü hakkında bilgi toplayan, askeri anlamda ülkesini temsil eden görevlidir. Askeri ateşelerin diplomatik dokunulmazlığı vardır. Resmi görevli oldukları ülkede şehir değiştirmeleri bulundukları ülkenin izni dahilindedir. Doğal olarak bulundukları ülkenin istihbarat elemanları tarafından takip edilirler.
- Sivil toplum örgütleri: Sivil toplum örgütleri hükümetten bağımsız olarak başka ülkelerde faaliyetlerde bulunabilirler. Bu yapılanmalar bünyelerinde bilerek ya da bilmeyerek istihbarat elemanları bulundururlar ya da istihbarat elemanları bu örgütlerde çalışan kişileri istihbarat amaçlı kullanabilir.
- Kolluk kuvvetleri: Ülke içinde görevli kolluk kuvvetleri istihbarat amaçlı olarak kullanılabilir, kişi veya kişiler hakkında kendilerinden bilgi istenebilir. Devlet memuriyetinde sıkça rastlamış olduğumuz güvenlik soruşturması aslında bir tür istihbarat raporudur.
- Savaş suçluları: Savaş hukukunu ihlal edip cezalandırılanlar kendi ülkeleri hakkında istihbarat amaçlı kullanılabilir veya zorlanabilir.
- Mülteciler: Bir ülkeden başka bir ülkeye iltica edenler de istihbarat amaçlı kullanılabilir. Mülteci statüsüne sahip olanlardan yüksek bürokrat veya askerler istihbarat elde etme amacıyla kullanılmak için biçilmiş kaftandırlar.
- Kaşifler ve gezginler: Maceracı ruha sahip bu kişilerden bazıları ülkeden ülkeye gezen istihbarat elemanlarıdır.
Görüldüğü üzere istihbarat elemanları genel olarak ikiye ayrılır:
-Devlete doğrudan bağlı olup memur statüsünde olan kişiler;
-Devlete bağlı olmayan ama devlet ile irtibatlı çalışılan ve kendisinden bilgi alınan kişiler